Akullnajat e Zvicrës kanë humbur më shumë se gjysmën e vëllimit të tyre në më pak se njëqind vjet dhe vera e gjatë e nxehtë këtë vit ka përshpejtuar shkrirjen, tregon një studim i ri.

Akullnajat mbështesin vendpushimet e skive dhe tërheqin alpinistë dhe alpinistë gjatë verës, por janë gjithashtu thelbësore për furnizimin me ujë të Evropës. Tani, komunitetet nëpër Alpe po shqetësohen për të ardhmen e tyre.

Në Zvicër, në 3,000 m (9,800 ft) mbi nivelin e detit, ju prisni të shihni akull. Por mbi fshatin Les Diablerets, ku operon kompania e teleferikut Glacier 3000, tani ka zona të mëdha shkëmbi të zhveshur.

Dy akullnajat, Tsanfleuron dhe Scex Rouge, janë ndarë, duke zbuluar një tokë të paparë për mijëra vjet. “Ne jemi ndoshta njerëzit e parë që ecin këtu,” thotë Bernhard Tschannen, i cili drejton kompaninë.

1. Tschannen po shikon një nga atraksionet kryesore të Zvicrës të zhduket para syve të tij.

Turistët që vizitojnë mund të shohin nga Eiger në Matterhorn në Mont Blanc. Ata gjithashtu, deri vonë, mund të ecnin nëpër milje të akullnajës blu të pacenuar.

Tani akulli është copëtuar nga shkëmbi, balta dhe pellgje. Ndryshimi është dramatik.

“Kur ndërtuam këtë ashensor, na u desh të gërmonim shtatë metra në akull. Kjo ishte 23 vjet më parë,” shpjegon ai. “Shiko,” tregon ai disa metra më larg, “ku është akullnaja tani”.

Shkencëtarët kanë monitoruar tkurrjen e akullnajave alpine prej vitesh. Një studim i përbashkët nga Instituti Federal i Teknologjisë i Cyrihut dhe Zyra Federale Zvicerane për Peizazhin krahasuan imazhet topografike të akullnajave të viteve 1930, me ato të 10 viteve të fundit.

Gjetjet janë në përputhje me dëshmitë e vjetra se akullnajat e Evropës po zvogëlohen dhe se ekziston një lidhje e drejtpërdrejtë midis humbjes së akullit dhe ngrohjes globale.

Kapakët e akullit janë veçanërisht të ndjeshëm ndaj ndryshimeve të temperaturës, kështu që nëse toka ngrohet, akullnajat janë të parët që vërejnë dhe përgjigjen duke u shkrirë.

Mauro Fischer, një glaciolog në Universitetin e Bernës, është përgjegjës për monitorimin e Tsanfleuron dhe Scex Rouge. Çdo vit në pranverë ai instalon shufra matëse të akullit dhe i kontrollon ato rregullisht gjatë verës dhe vjeshtës.

Kur shkoi t’i kontrollonte në korrik, ai u trondit.

Shufrat ishin shkrirë plotësisht nga akulli dhe ishin shtrirë në tokë. Matjet e tij të akullit, thotë ai, ishin “jashtë grafikut – shumë përtej asaj që ne kemi matur ndonjëherë që nga fillimi i monitorimit të akullnajave, ndoshta tre herë më shumë humbje masive gjatë një viti sesa mesatarja gjatë 10 viteve të fundit”.

Shkrirja sjell rrezik me vete. Në vendpushimin e famshëm të Zermatt, shtigjet e ngjitjes deri në Matterhorn duhet të mbyllen sepse, ndërsa akullnajat shkrihen, shkëmbi që dikur mbahet së bashku nga akulli bëhet i paqëndrueshëm.

Richard Lehner, një udhërrëfyes malor në Zermatt si babai dhe gjyshi i tij para tij, ka shpenzuar më pak kohë duke u ngjitur këtë verë dhe më shumë kohë duke riparuar ose ndryshuar rrugët e rrezikshme. Ai kujton se kur mundi të ecte drejt përtej akullnajës Gorner. Jo më.

“Përhershëm ngrica në male po shkrihet. Ju keni më shumë çarje në akullnajë, sepse nuk ka borë të mjaftueshme nga dimri dhe kjo e bën punën tonë më sfiduese. Duhet të mendoni më shumë për menaxhimin e rrezikut.”

Shkrirja e akullnajave zbulon gjithashtu sekrete të mbajtura prej kohësh. Këtë verë, rrënojat e një avioni që u rrëzua në 1968 dolën nga akullnaja Aletsch. Janë zbuluar gjithashtu trupat e alpinistëve, të zhdukur për dekada, por të ruajtura në mënyrë perfekte nga akulli.

Por pasojat e humbjes së akullit janë shumë më të gjera sesa dëmtimi i turizmit lokal, apo gjetja e alpinistëve të humbur.

Akullnajat shpesh quhen kullat e ujit të Evropës. Ata e ruajnë borën e dimrit dhe e lëshojnë butësisht gjatë verës, duke siguruar ujë për lumenjtë dhe të korrat e Evropës dhe për të ftohur stacionet e saj të energjisë bërthamore.

Ndryshimi i klimës: Një udhëzues vërtet i thjeshtë

Tashmë këtë verë, transporti i mallrave përgjatë Rhine në Gjermani është ndërprerë për shkak se niveli i ujit është shumë i ulët për maune të ngarkuara rëndë. Në Zvicër, peshqit që po ngordhin po shpëtohen me nxitim nga lumenjtë që janë shumë të cekët dhe shumë të ngrohtë.

Në Francë dhe Zvicër, centraleve bërthamore u është dashur të zvogëlojnë kapacitetin sepse uji për t’i ftohur ato është i kufizuar.

Samuel Nussbaumer i Shërbimit Botëror të Monitorimit të Akullnajave beson se kjo është një shenjë e asaj që do të vijë.

Ai thotë se parashikimet aktuale sugjerojnë se deri në fund të shekullit i vetmi akull i mbetur do të jetë lart në male: “Mbi 3,500 metra do të ketë akoma pak akull në 100 vjet. Pra, nëse ky akull është zhdukur, nuk do të ketë ndonjë ujë më”.

Shkalla e humbjes këtë verë ka fokusuar mendjet. Glaciologu Mauro Fischer pranon se edhe pse e dinte, për shkak të monitorimit të tij, se çfarë po ndodhte, rezultati e bëri atë emocional. “Duket sikur akullnajat që shkrihen po qajnë. Mjediset malore të larta na tregojnë se ne me të vërtetë duhet të ndryshojmë. Kjo më bën shumë të trishtuar.”

Glacier 3000, Bernhard Tschannen ka filluar të mbështjell një pjesë të akullit të mbetur në mbulesa mbrojtëse në një përpjekje për të ngadalësuar shkrirjen.

“Ne mund të kontribuojmë që është ndoshta pak më pak i shpejtë, por mendoj se nuk mund ta ndalojmë plotësisht, të paktën jo në këtë lartësi për akullnajat.”

Në Zermatt, stërgjyshërit e Richard Lehner shpresonin që akullnajat të mos shtriheshin shumë larg në luginë dhe të mbulonin kullotat e tyre. Në shekullin e 19-të, kishte aq shumë akull saqë komunitetet e varfra alpine zvicerane gdhendën pjesë të tij dhe e shitën në hotele inteligjente në Paris, për ta mbajtur shampanjën të ftohtë.

Ato ditë kanë kaluar prej kohësh dhe askush nuk është veçanërisht nostalgjik për to.

Por të mos kemi fare akullnaja?

“Ne kemi një problem,” thotë Richard. “Në gjithë Evropën, nuk është vetëm këtu në male. Këto akullnaja, ky ujë, nuk e di se si do të jetojmë pa akullnajat.”

 

*TiboNews