Ekspertët kanë shikuar rreth 27,000 studime për të identifikuar faktorët më të mëdhenj që shkaktojnë dëmtimin e spermës dhe ja çfarë kanë zbuluar deri më tani.

Kapaciteti riprodhues i meshkujve ka rënë në mënyrë drastike në dekadat e fundit  dhe një analizë e re e mijëra studimeve ka zbuluar faktorët që përbëjnë rrezikun më të madh për cilësinë e spermës.

Numri i spermës në mbarë botën është përgjysmuar gjatë 50 viteve të fundit, me ritmin e rënies më shumë se dyfishuar që nga viti 2000, sipas hulumtimeve të fundit mbi fertilitetin mashkullor.

Studiuesit në Universitetin Semmelweis në Hungari kanë gërmuar më thellë në gjetjet e afro 27,000 studimeve për të përcaktuar shkaqet më të mëdha të përkeqësimit të qelizave të spermës dhe kanë gjetur se ndotja, pirja e duhanit, mosha dhe disa kushte shëndetësore kanë efektin më të madh.

Gjetjet e tyre u publikuan në revistën Reproductive Biology and Endocrinology.

Funksionaliteti i qelizave të spermës testohet nga “analiza e fragmentimit të ADN-së”, aktualisht i vetmi test i bazuar në prova për të bërë përcaktimin, shpjegon Doktor Zsolt Kopa, kreu i Qendrës së Andrologjisë në Departamentin e Urologjisë në Universitetin Semmelweis.

“Ai ekzaminon përmbajtjen e tyre të ADN-së, përkatësisht përqindjen e materialit gjenetik të paprekur ose të fragmentuar në spermë. Sa më e fragmentuar të jetë ADN, aq më pak aftësia e spermës për të fekonduar; gjithashtu, mund të rrisë rrezikun e abortit,” tha ai.

Hulumtimi vjen mes shqetësimeve në rritje për rënien dramatike të kapacitetit riprodhues mashkullor. Hulumtimi i botuar në fund të vitit të kaluar në revistën Human Reproduction Update tregoi se numri i spermës në mbarë botën është përgjysmuar gjatë pesë dekadave të fundit.

Profesor Hagai Levine, një nga studiuesit pas këtij studimi të veçantë, e quajti atë një “kanarinë në një minierë qymyri”, duke shtuar se “ne kemi një problem serioz në duart tona që, nëse nuk rregullohet, mund të kërcënojë mbijetesën e njerëzimit”.

Shkencëtarët e Semmelweis kërkuan tre baza ndërkombëtare të të dhënave për studime të publikuara më parë, duke gjetur 26,901 artikuj dhe duke përdorur 190 për meta-analizën e tyre. Të gjitha u botuan midis 2003 dhe 2021, kryesisht në Evropë, SHBA dhe Azi, me disa në Afrikë dhe Australi.

Të dhënat e mijëra burrave të trajtuar në klinikat e infertilitetit u krahasuan – dhe disa rezultate i habitën edhe studiuesit.

“Bazuar në hulumtimet e mëparshme, ne prisnim që cilësia e qelizave të spermës të fillonte të përkeqësohej ndjeshëm pas moshës 40 vjeçare, por meta-analiza jonë sugjeron se kjo moshë mund të jetë shumë më efektive.  Por, sigurisht, kjo nuk do të thotë se ia vlen të presësh për të krijuar një familje pasi parametra të tjerë të rëndësishëm mund të përkeqësohen me rritjen e moshës”.

Studiuesit zbuluan se pirja e duhanit mund të rrisë fragmentimin e ADN-së me një mesatare prej 9.19 për qind në krahasim me jo-duhanpirësit.

Alkooli dhe pesha trupore, nuk kishin një rol klinikisht të rëndësishëm në fragmentimin e materialit gjenetik. Megjithatë, u dallua një tendencë që më shumë alkool dhe peshë më e lartë trupore të çojnë në fragmentim më të konsiderueshëm.

Ndotja kishte një efekt të qartë të dëmshëm në cilësinë e spermës. Dy nga studimet e rishikuara treguan efektin mbi spermën në një rajon në Itali me ndotje veçanërisht të lartë mjedisore, ndërsa një tjetër tregoi efekte të ngjashme tek oficerët e policisë që drejtojnë trafikun në një kryqëzim të ngarkuar.

Meta-analiza zbuloi se faktorë të ndryshëm, si ndotja e ajrit, ekspozimi ndaj pesticideve ose insekticideve ndikon gjithashtu.

Disa probleme shëndetësore u treguan gjithashtu si një faktor. Varikocela, e cila është zgjerimi i venave në kordonin spermatik, u zbulua se rrit fragmentimin me një mesatare prej 13.62 për qind, ndërsa toleranca e reduktuar e glukozës ndikon gjithashtu në të në një masë të ngjashme.

Ndërkohë, tumoret mund të shkaktojnë një rritje prej 11.3 për qind të fragmentimit.

Infeksionet si klamidia dhe HPV nuk duket se dëmtojnë cilësinë e spermës, por IST-të bakteriale ose të tjera tregojnë një rritje të lehtë të fragmentimit.

“Vitet e fundit ka pasur një kërkesë në rritje për të matur fertilitetin e meshkujve me parametra funksionalë, objektivë, krahas karakteristikave klasike sasiore dhe cilësore”.