Autoritetet iraniane thonë se do të kufizojnë aksesin në internet në vend derisa të rivendoset qetësia në rrugë, ndërsa protestat për vdekjen e një vajze të re në paraburgimin e policisë së moralit tronditin Republikën Islamike.

Mijëra iranianë kanë dalë në rrugë në protestë që nga vdekja javën e kaluar të 22-vjeçares Mahsa Amini, e cila u kap në Teheran dhe u dërgua në një “qendër riedukimi”, me sa duket për shkak të mosmbajtjes së hixhabit siç duhet.

Që nga e premtja, janë zhvilluar demonstrata në të paktën 40 qytete në mbarë vendin, duke përfshirë kryeqytetin Teheran, me protestues që kërkojnë t’i jepet fund dhunës dhe diskriminimit ndaj grave, si dhe t’i jepet fund veshjes së detyrueshme të hixhabit.

Dhjetra protestues thuhet se janë vrarë në përleshjet me forcat e sigurisë.

Një shifër e saktë është e pamundur të konfirmohet nga askush jashtë qeverisë iraniane dhe vlerësime të ndryshme janë dhënë nga grupet opozitare, organizatat ndërkombëtare të të drejtave dhe gazetarët vendas. Amnesty International tha të premten se të paktën 30 persona, përfshirë katër fëmijë, kishin vdekur, ndërsa sipas mediave shtetërore Transmetimi i Republikës Islamike të Iranit, 35 persona kanë vdekur.

Autoritetet shpresojnë se duke kufizuar internetin ata mund të vënë nën kontroll protestat.

Duke folur me transmetuesin shtetëror IRIB të premten, ministri iranian i Komunikimeve Ahmad Vahidi tha: “Deri në përfundim të trazirave, interneti do të ketë kufizime. Për të parandaluar organizimin e trazirave përmes mediave sociale, ne jemi të detyruar të krijojmë kufizime në internet.”

Komentet e Vahidit erdhën pasi videot në mediat sociale shfaqnin skena të kundërshtimit publik, me gratë që hiqnin dhe digjnin shamitë e tyre.

Masa për të kufizuar më tej internetin pasoi gjithashtu një thirrje nga Kombet e Bashkuara për një hetim të pavarur mbi vdekjen e Amini dhe që forcat e sigurisë të Iranit të përmbahen nga përdorimi i “forcës joproporcionale” ndaj protestuesve.

Zemërimi për vdekjen e Aminit vjen nga skepticizmi publik mbi llogarinë e dhënë nga zyrtarët shtetërorë, të cilët pretendojnë se ajo vdiq pasi pësoi një “sulm në zemër” dhe ra në koma. Por familja e Aminit ka thënë se ajo nuk kishte asnjë sëmundje para-ekzistuese të zemrës.

Iranianet po rrezikojnë për të protestuar. Familjet e tyre thonë se disa prej tyre nuk po kthehen në shtëpi.

Vdekja e Amini tani është bërë një simbol i shtypjes së dhunshme me të cilën janë përballur gratë në Iran për dekada, dhe emri i saj është përhapur në mbarë globin, me liderët botërorë që e thërrasin atë edhe në Asamblenë e Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara në qytetin e Nju Jorkut këtë javë.

Komisioneri i Lartë i Kombeve të Bashkuara për të Drejtat e Njeriut tha të enjten se ekspertët e OKB-së dënojnë me forcë përdorimin e dhunës fizike ndaj grave në Iran nga autoritetet shtetërore.

“Autoritetet iraniane thanë se Amini vdiq nga një atak në zemër dhe pretenduan se vdekja e saj ishte nga shkaqe natyrore. Megjithatë, disa raporte sugjeruan se vdekja e Amini ishte rezultat i torturës dhe keqtrajtimit të supozuar,” u tha në një deklaratë.

“Ne u bëjmë thirrje autoriteteve iraniane të zhvillojnë një hetim të pavarur, të paanshëm dhe të shpejtë për vdekjen e zonjushës Amini, të bëjnë publike gjetjet e hetimit dhe të mbajnë përgjegjësi të gjithë autorët”, shtoi më tej.

Agjencia e monitorimit të internetit Netblocks tha të premten se iranianët po përballen me një valë të tretë të humbjes “në shkallë kombëtare” të lidhjes së internetit celulare ndërsa protestat vazhdojnë.

Grupi mbikëqyrës tha në fillim të javës se Irani po përjetonte kufizimet më të rënda të internetit që nga viti 2019, me rrjetet celulare kryesisht të mbyllura dhe rrjetet sociale Instagram dhe WhatsApp të kufizuara në vend që nga fillimi i protestave.

Për të anashkaluar blloqet e internetit, iranianët si brenda vendit ashtu edhe në diasporë po i drejtohen ofruesve të njohur të Rrjetit Virtual Privat (VPN) si Tor Project dhe Hula VPN, aplikacionet më të shkarkuara të disponueshme në Iran përmes Google Play Store.

Sidoqoftë, Netblocks ka paralajmëruar se lloji i ndërprerjes së internetit që shihet aktualisht në vend “në përgjithësi nuk mund të zgjidhet me përdorimin e softuerit të anashkalimit ose VPN-ve”.

Kufizime të ngjashme të internetit u zhvilluan në Iran në nëntor 2019, duke i marrë iranianët pothuajse tërësisht jashtë linje ndërsa autoritetet u përpoqën të frenonin përhapjen e protestave mbarëkombëtare për çmimet e karburantit.

Inteligjenca e Internetit e Oracle e quajti atë në atë kohë “fikja më e madhe e internetit e vërejtur ndonjëherë në Iran”.

Ndërkohë, grupi i hakerëve aktivistë të internetit Anonymous ka shënjestruar gjithashtu qeverinë iraniane në internet gjatë javës së kaluar, duke njoftuar disa shkelje të faqeve të internetit të qeverisë të enjten.

Duke përdorur hashtagun #OpIran, shkurt për Operacionin Iran, i cili filloi të fitonte tërheqje në mediat sociale pas vdekjes së Amini, Anonymous gjithashtu postoi të enjten se organizata ishte e suksesshme në hakimin e më shumë se 1000 kamerave iraniane CCTV.

Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së, António Guterres tha të premten se ai ishte “i shqetësuar për raportet e protestave paqësore që po përballeshin me përdorim të tepruar të forcës që çoi në dhjetëra vdekje dhe plagosje”.

“Ne u bëjmë thirrje forcave të sigurisë që të përmbahen nga përdorimi i forcës së panevojshme ose joproporcionale dhe u bëjmë thirrje të gjithëve që të ushtrojnë përmbajtje për të shmangur përshkallëzimin e mëtejshëm”, tha Dujarric në konferencën e përditshme në UNTV.

OKB-ja tha se po ndjek nga afër protestat në Iran dhe u bëri thirrje autoriteteve të “respektojnë të drejtën për lirinë e shprehjes, tubimin paqësor dhe shoqërimin”.

“Ne gjithashtu u bëjmë thirrje autoriteteve që të respektojnë të drejtat e grave dhe të eliminojnë të gjitha format e diskriminimit ndaj grave dhe vajzave dhe të zbatojnë masa efektive për t’i mbrojtur ato nga shkeljet e tjera të të drejtave të njeriut, në përputhje me standardet ndërkombëtare.

Guterres përsëriti një thirrje nga ushtruesi i detyrës së Komisionerit të Lartë për të Drejtat e Njeriut për një hetim të shpejtë mbi vdekjen e Amini nga një “autoritet kompetent i pavarur”.

 

*TiboNews