Ngjarja në qendrën ‘Orenda’ në Pejë, ku një e moshuar u dhunua, ndërsa e gjithë është filmuar dhe publikuar fillimisht në Facebook nga aktorja Kaltrine Zeneli, ka ngjallur reagime të shumta të Kosovë, por edhe në Shqipëri.

E moshuara e dhunuar nga infermierja tashmë e arrestuar vuan nga sëmundja e Alzheimerit, ndërsa janë rritur shqetësimet mes dyshimeve se ka të tjera raste të paraportuara.

Edhe në vendet si SHBA dhe Britani ka pasur episode të ngjashme, me video të publikuara kryesisht në mediat si Daily Mail etj. Por pse ndodh kjo?

Fillimisht, duhet të dimë disa gjera me rëndësi:

Çfarë është abuzimi në shtëpitë e kujdesit të të moshuarve’?

Abuzimi ndodh kur kujdestarët/infermierët dhunojnë banorët e qendrave të kujdesit afatgjatë. Dëmtimi i qëllimshëm dhe i paqëllimshëm mund të konsiderohet abuzim ndaj të moshuarve në shtëpitë e të moshuarve. Ky abuzim mund të rezultojë në trauma, urgjenca mjekësore dhe madje edhe vdekje.

Lloje të ndryshme të abuzimit me të moshuarit

Abuzimi fizik: Kur pacientët e moshuar përjetojnë dhimbje, sëmundje, lëndim, dëmtim funksional, shqetësim ose vdekje si rezultat i përdorimit të qëllimshëm të forcës fizike. Shembuj të kësaj janë goditja, shkelmimi, shtyrja, shuplaka, madje edhe djegja.

Abuzimi emocional: Sjellje verbale ose joverbale që frikësojnë, shkaktojnë shqetësim, frikë, poshtërim ose izolim.

Neglizhimi: Dështimi për të përmbushur nevojat themelore të një të rrituri të moshuar. Shembujt janë ushqimi, uji, veshmbathja, strehimi, higjiena dhe kujdesi mjekësor.

Shfrytëzimi financiar: Përdorimi i paligjshëm dhe i paautorizuar i parave, përfitimeve ose sendeve të një të moshuari për të mirën e dikujt tjetër përveç të rriturit të moshuar.

Sulm seksual: Ndërveprim seksual i detyruar ose i padëshiruar i çdo lloji me një të rritur të moshuar. Shembujt janë kontakti seksual i padëshiruar ose ngacmimi seksual.

Si mund ta identifikojnë infermieret ose të afërmit abuzimin me të moshuarit?

Nga llojet e ndryshme të abuzimit, abuzimi fizik mund të jetë më i dukshëm.

Infermieret mund të ndihmojnë në identifikimin e abuzimit fizik duke kryer vlerësime të rregullta dhe të plota të lëkurës së të rriturve të moshuar. Nëse paraqet lëndime të reja, është e dobishme t’i bëni pyetje për të përcaktuar shkakun.

Është e rëndësishme që i moshuari të jetë vetëm në mënyrë që të flasë lirshëm. Vlerësimi i lëkurës duhet të përfshijë të gjithë trupin dhe zonat gjenitale. Mavijosjet, frakturat dhe lëndimet e tjera në faza të ndryshme shërimi janë shenja paralajmëruese të abuzimit fizik.

Abuzimi emocional shpesh kryhet nga anëtarët e familjes gjatë vizitave të tyre për të parë të rriturin e moshuar. Një shenjë paralajmëruese e abuzimit emocional është një i rritur i moshuar që shqetësohet vazhdimisht pasi një person i caktuar i viziton. Mund të ndodhin edhe ndryshime të tjera në humor ose sjellje. Ata gjithashtu mund të fillojnë të refuzojnë vizitat nga anëtarë të caktuar të familjes, ose mund t’u kërkojnë të afërmve të ndryshohet infermieri/ja që që kujdeset për to.

Shenjat e neglizhencës nga infermieri mund të shfaqen në shumë forma. Shembujt janë kequshqyerja, mungesa e aksesit në kujdesin mjekësor, shëndeti i dobët i dhëmbëve dhe rrobat e ndotura.

Shfrytëzimi financiar mund të jetë i ndërlikuar për t’u provuar, por disa shenja paralajmëruese mund të jenë sende të munguara, tërheqje të mëdha bankare ose transferime në llogari të tjera dhe çeqe ose deklarata bankare që i shkojnë të moshuarit.

Sulmi seksual mund të zbulohet gjatë vlerësimit të lëkurës dhe mund të raportohet nga vetë të rriturit e moshuar.

Cili është roli i infermierisë në raportimin e abuzimit me të moshuarit?

Kur raportoni abuzim të dyshuar ndaj të moshuarve, referojuni shtetit tuaj dhe procedurave të punëdhënësit. Gjëja më e rëndësishme për t’u siguruar së pari është siguria e pacientit.

Më pas, është jetike të dokumentoni deklaratat e pacientit pa ofruar mendimin tuaj. Është e rëndësishme të jeni sa më të detajuar. Në varësi të objektit ku punoni u, mund t’ju kërkohet të fotografoni çdo lëndim.

Infermierët konsiderohen raportues të mandatuar që do të thotë se si profesionistë të licencuar të kujdesit shëndetësor, infermierëve u kërkohet të raportojnë çdo dyshim për abuzim, përfshirë atë të të rriturve të cenueshëm. Dështimi për të raportuar abuzimin ndaj të moshuarve mund të rezultojë në akuza penale dhe humbje të licencës profesionale, ndërsa akuzat rëndohen nëse është vetë infermieri që kryen abuzimin. Abuzimi me të moshuarit është fatkeqësisht një dukuri e shpeshtë e kësaj grupmoshe vulnerabël. Një nga detyrat më të rëndësishme të një infermieri është t’i mbajë pacientët për të cilët kujdesen të sigurt dhe pa dëmtime. Si infermierë është e rëndësishme të jeni vigjilentë ndaj shenjave paralajmëruese të abuzimit.

Shenjat që ju ndihmojnë të kuptoni se njerëzit tuaj më të dashur po abuzohen nga anëtarë të stafit të shtëpisë së kujdesit ndaj të moshuarve, azile apo qendra të sociale banimi.

Ka disa shenja abuzimi ndaj të moshuarve që mund t’ju ndihmojnë të zbuloni se çfarë po ndodh me të dashurit tuaj. Të dini se cilat janë këto shenja paralajmëruese është tepër e rëndësishme për shëndetin dhe sigurinë e të dashurit tuaj.

Të moshuarit rrezikohen të abuzohen në shtëpi, në shtëpitë e të afërmve dhe në ambientet e kujdesit infermieror. Shumë nga këto raste të neglizhencës kalojnë pa u vënë re ose nën-raportohen.

Nëse besoni se i dashuri juaj po përballet me një situatë të dëmshme ose të neglizhuar ose është duke u shfrytëzuar financiarisht, ka disa gjëra që duhet të bëni për të siguruar sigurinë dhe kujdesin e tyre në vijim.
Ndërsa njerëzit e moshuar bëhen më të dobët, ata kanë më pak gjasa të jenë në gjendje t’i rezistojnë sjelljeve ngacmuese ose të luftojnë nëse dikush i ka sulmuar verbalisht ose fizikisht. Ata mund të mos jenë në gjendje të dëgjojnë ose shohin aq mirë sa munden, duke rezultuar në mundësi që të tjerët të përfitojnë prej tyre. Për shkak se të moshuarit shpesh përjetojnë kufizime fizike dhe mendore, ato mund të jenë më të vështira për kujdestarët për t’i menaxhuar.

Abuzimi me të moshuarit mund të mos merret seriozisht nga anëtarët e familjes, mbikëqyrësit ose njerëzit e tjerë të dashur. Ata mund të besojnë se personi ka zhvilluar demencë. Ndërsa shenjat e abuzimit mund të mbivendosen me përkeqësimin mendor, çdo rast duhet të hetohet – edhe nëse pacienti po përjeton neglizhencë.

Ju mund të supozoni se një individ i moshuar po abuzohet nëse ka ndryshime në sjelljen dhe personalitetin e tij, ose tension të shpeshtë midis të moshuarit dhe kujdestarit të tij. Nëse dyshoni se i moshuari po abuzohet, shikoni për shenja të tjera abuzimi.

Përvec shenjave të tjera, fizike fillimisht, apo ndryshime në sjellje, duhet të alarmoheni nëse vëreni këto elementë:

Neglizhenca e kujdestarit/infermierit mund të shfaqet në mënyrat e mëposhtme:

-Lënia e personit të moshuar vetëm në një vend publik

-Kushtet e pasigurta të jetesës, të tilla si mungesa e nxehtësisë, instalimet elektrike të gabuara, rreziqet nga zjarri ose mungesa e ujit të rrjedhshëm

-Veshje në mënyrë të papërshtatshme për motin

-Mos larja e personit ose lënia në kushte të papërshtatshme të higjienës.

-Mbulesa krevati të ndotura, rroba të pista, insekte ose kushte jo higjienike në ambientin e të moshuarit.

-Duke pasur një humbje të pazakontë në peshë ose dehidrim

-Faktorët e rrezikut për abuzimin me të moshuarit

Disa të moshuar janë të vështirë për t’u menaxhuar sepse kanë shumë nevoja, veçanërisht kur personi është i varur nga të tjerët për kujdes ose ka shumë probleme mjekësore. Kërkesat kundrejt aftësisë për të përmbushur këto kërkesa mund të shkaktojnë probleme që e vënë në rrezik të moshuarin.
-Faktorët e rrezikut të kujdestarëve
Ndërsa shumë bashkëshortë, miq, fëmijë të rritur dhe të afërm të tjerë mendojnë se kujdesi për të moshuarin e tyre mund të jetë i kënaqshëm, ky nuk është rasti për të gjithë. Faktorët e rrezikut për abuzimin e të moshuarve nga kujdestari përfshijnë sa vijon:
-Depresioni
-Kujdestari percepton se kujdesi për të moshuarin nuk ka asnjë shpërblim psikologjik
-Kujdestari nuk mund të përballojë stresin e kujdesit për të moshuarin
-Përdorimi i alkoolit ose drogës nga kujdestari
-Nuk ka mbështetje nga të tjerët për të ndihmuar në kujdesin për të moshuarin
Edhe nëse kujdestari paguhet dhe punon për një institucion për kujdesin ndaj të moshuarit, mund të ketë situata stresuese që mund të çojë në abuzim me të moshuarin. Stafi i infermierisë mund të jetë i prirur të abuzojë me të moshuarit nëse ata kanë shumë punë për të bërë, nuk kanë trajnim të duhur, punojnë në mjedise të varfëra ose janë të papërshtatshëm për t’u kujdesur për të moshuarit.

*Tibo News