Kina mund të kryejë “provokime ushtarake” të tilla si gjuajtja e raketave pranë Tajvanit nëse kryetarja e Dhomës së Përfaqësuesve të SHBA, Nancy Pelosi viziton ishullin, kanë thënë SHBA.

Kina e sheh Tajvanin si një provincë të shkëputur që përfundimisht do të jetë sërish nën kontrollin e Pekinit.

Megjithatë, Tajvani e sheh veten si një vend të pavarur, me kushtetutën e vet dhe udhëheqësit e zgjedhur në mënyrë demokratike.

Presidenti i Kinës Xi Jinping ka thënë se “ribashkimi” me Tajvanin “duhet të përmbushet”  dhe nuk ka përjashtuar përdorimin e mundshëm të forcës për ta arritur këtë.

 

Ku ndodhet Tajvani?

Tajvani është një ishull, afërsisht 100 milje nga bregu i Kinës juglindore.

Ai ndodhet në të ashtuquajturin “zinxhiri i parë i ishullit”, i cili përfshin një listë të territoreve miqësore me SHBA-në që janë vendimtare për politikën e jashtme të SHBA-së.

Nëse Kina do të merrte Tajvanin, disa ekspertë perëndimorë sugjerojnë se mund të ishte më e lirë për të projektuar fuqinë në rajonin perëndimor të Paqësorit dhe ndoshta mund të kërcënonte edhe bazat ushtarake amerikane deri në Guam dhe Hawaii.

Por Kina këmbëngul se synimet e saj janë thjesht paqësore.

 

A ka qenë gjithmonë Tajvani i ndarë nga Kina?

Burimet historike tregojnë se ishulli për herë të parë ra nën kontrollin e plotë kinez në shekullin XXVII kur dinastia Qing filloi ta administronte atë. Më pas, në 1895, ata ia dhanë ishullin Japonisë pasi humbën luftën.

Kina e mori përsëri ishullin në 1945 pasi Japonia humbi Luftën e Dytë Botërore.

Por, një luftë civile shpërtheu në Kinë midis forcave qeveritare nacionaliste të udhëhequra nga Chiang Kai-shek dhe Partisë Komuniste të Mao Ce Dunit.

Komunistët fituan në 1949 dhe morën kontrollin në Pekin.

Chiang Kai-shek dhe ajo që kishte mbetur nga partia nacionaliste, e njohur si Kuomintang, ikën në Tajvan, ku sunduan për disa dekada të ardhshme.

Kina tregon për këtë histori për të thënë se Tajvani ishte fillimisht një provincë kineze. Por tajvanezët tregojnë për të njëjtën histori për të argumentuar se ata nuk ishin kurrë pjesë e shtetit modern kinez që u formua për herë të parë pas revolucionit në 1911, ose Republikës Popullore të Kinës që u krijua nën Mao Ce Dunin në 1949.

Kuomintang ka qenë një nga partitë politike më të shquara të Tajvanit që atëherë, duke sunduar ishullin për një pjesë të rëndësishme të historisë së tij.

Aktualisht, vetëm 13 vende e njohin Tajvanin si një vend sovran.

Kina ushtron presion të konsiderueshëm diplomatik mbi vendet e tjera që të mos njohin Tajvanin ose të bëjnë ndonjë gjë që nënkupton njohje.

Ministri i Mbrojtjes së Tajvanit ka thënë se marrëdhëniet me Kinën janë më të këqijat që kanë qenë në 40 vjet.

 

A mund të mbrohet Tajvani?

Kina mund të sjellë “ribashkim” me mjete joushtarake si forcimi i lidhjeve ekonomike.

Por në çdo konfrontim ushtarak, forcat e armatosura të Kinës mund ta mundin Tajvanin.

Kina shpenzon më shumë se çdo vend përveç SHBA-së për mbrojtjen dhe mund të përdorë një gamë të madhe aftësish, nga fuqia detare te teknologjia raketore, avionët dhe sulmet kibernetike.

Pjesa më e madhe e fuqisë ushtarake të Kinës është e përqendruar diku tjetër, por, për shembull, në termat e përgjithshëm të personelit në detyrë aktive, ka një çekuilibër të madh midis dy palëve.

Në një konflikt të hapur, disa ekspertë perëndimorë parashikojnë se Tajvani në rastin më të mirë mund të synojë të ngadalësojë një sulm kinez, të përpiqet të parandalojë një zbarkim në breg nga forcat kineze dhe të kryejë sulme guerile ndërkohë që pret ndihmë nga jashtë.

Kjo ndihmë mund të vijë nga SHBA, e cila i shet armë Tajvanit.

Diplomatikisht, SHBA aktualisht i përmbahet politikës “Një Kinë”, e cila njeh vetëm një qeveri kineze, në Pekin dhe ka lidhje formale me Kinën dhe jo me Tajvanin.

Por në maj, presidenti i SHBA Joe Biden u duk se forcoi pozicionin e Uashingtonit.

I pyetur nëse SHBA do ta mbronte Tajvanin ushtarakisht, zoti Biden u përgjigj: “Po”.

Shtëpia e Bardhë këmbënguli se Uashingtoni nuk e kishte ndryshuar qëndrimin e tij.

 

A po përkeqësohet situata?

Në vitin 2021, Kina u duk se rriti presionin duke dërguar avionë ushtarakë në Zonën e Mbrojtjes Ajrore të Tajvanit, një zonë e vetëdeklaruar ku identifikohen, monitorohen dhe kontrollohen avionët e huaj në interes të sigurisë kombëtare.

Tajvani bëri publike të dhënat për inkursionet e avionëve në vitin 2020.

Numri i avionëve të raportuar arriti kulmin në tetor 2021, me 56 inkursione në një ditë të vetme.

Pse është Tajvani i rëndësishëm për botën?

Ekonomia e Tajvanit është jashtëzakonisht e rëndësishme.

Pjesa më e madhe e pajisjeve elektronike të përditshme në botë, nga telefonat tek laptopët, orët dhe konzolat e lojërave, mundësohet nga çipat kompjuterikë të prodhuar në Tajvan.

Një kompani e vetme tajvaneze, Taiwan Semiconductor Manufacturing Company ose TSMC, ka mbi gjysmën e tregut botëror.

TSMC është një kompani e cila prodhon çipa të dizajnuar nga konsumatorët dhe klientët ushtarakë. Është një industri e madhe, me vlerë pothuajse 100 miliardë dollarë (2021).

Një kontroll kinez në Tajvan mund t’i japë Pekinit njëfarë kontrolli mbi një nga industritë më të rëndësishme në botë.

 

A janë të shqetësuar tajvanezët?

Pavarësisht tensioneve të fundit midis Kinës dhe Tajvanit, hulumtimet sugjerojnë se shumë tajvanezë janë relativisht të patrazuar.

Në tetor 2021, Fondacioni i Opinionit Publik të Tajvanit pyeti njerëzit nëse mendonin se përfundimisht do të kishte luftë me Kinën.

Pothuajse dy të tretat (64.3%) janë përgjigjur “Jo”.

Hulumtime të veçanta tregojnë se shumica e njerëzve në Tajvan identifikohen si tajvanezë, duke përqafuar një identitet krejtësisht të ndryshëm.

Sondazhet e kryera nga Universiteti Kombëtar Chengchi që nga fillimi i viteve 1990 tregojnë se përqindja e njerëzve që identifikohen si kinezë, ka rënë dhe se shumica e njerëzve e konsiderojnë veten si tajvanezë.

 

*TiboNews