30 vjet më parë, më 1 janar 1993 hyri në fuqi shpërbërja e Çekosllovakisë. Në vend të tij u formuan dy vende të reja, Republikat Çeke dhe Sllovake. Ndarja është quajtur “Divorci Velvet” – për mënyrën paqësore në të cilën u arrit.

Ish-kryeministri çek Vaclav Klaus, i cili negocioi ndarjen, thotë se shpërbërja ishte e pashmangshme.

“Në Çekosllovaki, sllovakët kishin një ndjenjë se çekët janë vëllai më i madh. Mendoj se detyra ime ishte ta bëja ndarjen, të cilën në atë moment e konsideroja të pashmangshme, për ta bërë ndarjen miqësore, paqësore dhe të drejtë”.

Gazetari Jiri Skacel tregon se ishte në kryeqytetin sllovak të Bratislavës, kur mësoi për lajmin.

“Sllovakët donin shumë të bëheshin të pavarur. Unë isha në Bratislavë më 1 janar 1993 dhe kishte një radhë të madhe para postës kryesore. Kur pyeta se çfarë po prisnin ata më thanë se po prisnin pullën postare të parë sllovake. Por posta kryesore u hap vetëm një ditë më pas dhe atyre iu desh të prisnin edhe një ditë të tërë.”

Mbetet e patestuar nëse publiku i gjerë e mbështeti ndarjen. Në atë kohë, shpërbërja e Çekosllovakisë nuk u vu në votim popullor.

Klaus dhe homologu i tij sllovak Vladimir Meciar, refuzuan të mbajnë një referendum për këtë çështje, një vendim për të cilin disa janë ende të pakënaqur.

“Unë mendoj se Vaclav Klaus është ndoshta një nga njerëzit që shkatërroi Çekosllovakinë dhe më vjen keq ta them këtë.”

Diplomati amerikan Cameron Munter punoi në ambasadën amerikane në Pragë në vitin 1993.

“Mendoj se shumica e sondazheve të opinionit publik në atë kohë nuk ishin në favor të ndarjes, por Meciar dhe Klaus, për arsyet e tyre, menduan se duhet ta dinin. Tani, me gjithë këtë që u tha, mendoj se ne jemi me fat që ishte një ndarje paqësore dhe që njerëzit janë ende miqësorë me miqtë e tyre sllovakë.”

Shpërbërja paqësore e Çekosllovakisë ishte në kontrast të plotë me gjendjen më të gjerë të çështjeve të Evropës Lindore pas rënies së komunizmit.

Gjaku u derdh në Jugosllavi kur ai shtet u shemb në luftë dhe spastrim etnik.

Klaus, i cili vazhdoi të shërbejë si president çek midis viteve 2003 dhe 2013, thotë se shembulli i Çekosllovakisë tregon se shtetet mund të ndahen në mënyrë paqësore, pa pasur nevojë për luftë.

“Unë do t’i shtoja Kosovës dhe vendeve të tjera, do të shtoja edhe Ukrainën. Kuptimi dhe përvoja ime më thotë që duhet të negociosh. Duhet të negociosh sa më gjatë. Kjo është e vetmja mënyrë si të shmangim luftën ose situatën dramatike në një vend.”

*Tibo News