
10 fakte shkencore të çuditshme, por të vërteta
Deri më sot, 65% e Tokës sonë është ende një mister, dhe 86% e specieve të botës janë të panjohura. Gjithsesi shkenca vazhdimisht po përparon dhe duket se studiuesit kanë gjithmonë diçka për të na befasuar. Për shembull, kohët e fundit zbuluam se pëllumbat mund të mësojnë art dhe delet mund të njohin fytyrën tuaj. Këto janë 10 faktet shkencore të çuditshme, por të vërteta:
- Pëllumbat janë kritikë të mirë të artit.
Një studim japonez ka treguar se pëllumbat e stërvitur mund t’i dallojnë pikturat “e mira” dhe “të këqija”. Shkencëtarët kanë zbuluar se zogjtë përdorin ngjyra, cilësi dhe modele për të vendosur nëse piktura është e bukur (sipas mendimit të njerëzve). Natyrisht, nuk po flasim për aftësi të avancuara, por pëllumbat, nëse trajnohen, mund të fitojnë aftësinë për të gjykuar bukurinë e ngjashme me atë të njerëzve.
- Një kacabunjtë mund të jetojnë për javë të tëra pa kokë.
Kjo ndodh sepse nuk kanë sistem të avancuar të qarkullimit të gjakut. Nëse kacabusë i prehet koka, qelizat e gjakut do të mpiksnin menjëherë plagën. Këto insekte marrin frymë përmes një organi të quajtur “spiracle”, të cilat janë vrima në formë tubi të vendosura në dy anët e barkut. Ata mund të jetonin deri në fund pa kokë, por duke qenë se nuk ushqehen dot pa kokë, ngordhin për disa javë.
- Delet mund të njohin fytyrat.
Hulumtimet e fundit kanë treguar se delet janë më të zgjuara sesa ne mendojmë. Ato kanë aftësi të dallojnë fytyrat njerëzore të njohura dhe të panjohura dhe në të ardhmen, shkencëtarët thonë se mund të evoluojnë në aftësitë e tyre dhe mund të bëjnë dallimin edhe në shprehjet e mimikave të njerëzve.
- Dhëmbët e njeriut janë evoluim i dhëmbëve të paraardhësve të peshqve.
Nëse pyesni veten se ku filluan të evoluojnë dhëmbët, nuk besoj se do të na shkonte mendja të peshqit. Megjithatë, shkencëtarët mendojnë se ka të ngjarë të jetë kështu. Ata kanë zbuluar se dhëmbët e një prej peshqve më të lashtë kanë mjaft ngjashmëri me nofullat moderne të njeriut.
- Oktapodët kanë 3 zemra, 9 tru dhe gjak blu.
Një nga kafshët më të pabesueshme që jeton nën ujë është oktapodi. Ata kanë 3 zemra, 9 tru dhe gjak blu. Secila nga 8 tentakulat ka trurin e vet të vogël të lidhur me atë qendror, të nëntën. Për shkak të kësaj, të gjitha tentakulat mund të punojnë në mënyrë të pavarur nga njëra-tjetra, por në harmoni.
Oktapodët kanë gjithashtu 3 zemra për shkak të strukturës së tyre: 2 zemra pompojnë gjakun në gushë dhe e treta, më e madhja, është përgjegjëse për qarkullimin e gjakut në pjesën tjetër të trupit.
Gjaku i një oktapodi përmban një proteinë të pasur me bakër të quajtur “hemocianin”, e cila përmirëson aftësinë për të transportuar oksigjen në kushte të ftohta të oqeanit dhe është përgjegjës për ngjyrën e gjakut.
- Ne mund të nuhasim nëpërmjet gjuhës.
Një hulumtimi i ri ka sjellë njohuri të pabesueshme: gjuha jo vetëm që mund të shijojnë ushqimin, por edhe të nuhasin! Shkencëtarët zbuluan se qelizat e shijes së gjuhës përmbajnë disa molekula që kanë receptorë të nuhatjes si hunda. Një kërkim i tillë u frymëzua nga fakti se gjarpërinjtë mund të nuhasin nëpërmjet gjuhës.
- Disa kafshë mashkullore mund të mbeten shtatzënë.
Në mbretërinë nënujore, disa meshkuj, jo vetëm femra, mund të lindin. Kjo listë përfshin vetëm 3 lloje: kuajt e detit, peshkun tub dhe dragonjtë e detit. Kuajt e detit meshkuj, për shembull, gjatë sezonit të çiftëzimit, notojnë deri tek femra dhe ngjiten pas tyre, dhe në këtë moment, mashkulli hap xhepin e tij gjerësisht dhe femra hedh disa vezë në të. Në të ardhmen, pasardhësit e kuajve të detit mbarten nga mashkulli.
- Uji i nxehtë ngrin më shpejt se uji i ftohtë.
Meqenëse të gjithë e dimë se uji ngrin në 0°C, mund të jetë e çuditshme të dëgjosh se uji i nxehtë ngrin më shpejt se i ftohtë. Ky fenomen quhet “efekti Mpemba”.
- Karkalecat kanë veshë në bark.
Karkalecat janë insekte unike që, përveç veçorive të tjera të pazakonta, kanë veshë të vendosur në bark të futur nën krahë. Organi i veshit i lejon karkalecave të dëgjojnë këngët e shokëve të tyre.
- Lumi që “vlon”.
Një lumë i tillë ekziston thellë Amazonë, në pjesën e Perusë . Në fakt, lumi nuk zien, por temperatura e tij është shumë afër kësaj pike, dhe uji është shumë i nxehtë.